බුදු දහම සහ මේ වන විට අප ගමන් කරමින් සිටින නවීන විද්‍යාත්මක හා තාක්ෂණික ලෝකය අතර විශාල සම්බන්ධතාවක් ඇති බවත් ලෝකය හමුවේ ඇති ඉදිරි අභියෝග ජය ගැනිමේ මාර්ගය බුද්ධ දේශනාව තුළ ඇතුළත් බවත් ජනාධිපති රනිල් වික්‍රමසිංහ පැවසීය.
ත්‍රිපිටකය ඇතුළු බෞද්ධ දර්ශනයත් මෙරට ඉතිහාසය, ශිෂ්ටාචාරය සහ බුදු දහම ලෝකයේ ව්‍යාප්ත වීම පිළිබඳව අධ්‍යයනය කළ හැකි සහ පාලි, සංස්කෘතික ඇතුළු භාෂා දැනුම වර්ධනය කර ගත හැකි නව ආයතනයක් මෙරට ස්ථාපිත කිරීමට සාකච්ඡා කරමින් සිටින බව පැවසූ ජනාධිපතිවරයා ඉතිහාසයේ අනුරාධපුර මහා විහාරය සිදු කළ වැඩකටයුතු නැවත ආරම්භ කිරීම එහි අරමුණ බවද කියා සිටියේය.
ජනාධිපති රනිල් වික්‍රමසිංහ මේ බව සඳහන් කර සිටියේ සබරගමුව පළාත් සභා ශ්‍රවණාගාරයේ අද (08) පස්වරුවේ පැවති ශ්‍රී ලංකා අමරපුර මහා නිකායේ අමරපුර දින ආදිකතෘ සැමරුම් උත්සවයට එක් වෙමිනි.
පූජ්‍ය වැලිතර, මහකරාවේ ඥානවිමලතිස්ස හිමියන් විසින් සිදු කළ සුවිශාල කැපකිරීමකින් පසු 1802 වසරේදී අමරපුර මහා නිකාය ස්ථාපනය කෙරිණි. අතිපූජ්‍ය මඩිහේ පඤ්ඤාසීහ, අග්ගමහා පණ්ඩිත අතිපූජ්‍ය බලංගොඩ ආනන්ද මෛත්‍රී, අතිපුජ්‍ය දවුල්දෙණ ඥානීස්වර, අතිපූජ්‍ය කොටුගොඩ ධම්මාවාස, අතිපූජ්‍ය දොඩම්පහල චන්දසිරි ආදී මහා යතිවරයාණන් වහන්සේලා අමරපුර මහා නිකායට නායකත්වය දුන්හ.
වසර 222ක් පුරා සම්බුද්ධ ශාසනය වෙනුවෙන් සුවිශාල මෙහෙවරක් සිදු කළ සියලුම ආදිකර්තෘන් වහන්සේලා සිහිකරමින් අමරපුර දිනය සමරනු ලැබු අතර සබරගමුව අමරපුර සාමග්‍රී සංඝ සභාව විසින් මෙය සංවිධානය කර තිබිණි.
ශ්‍රී ලංකා අමරපුර මහා නිකායේ සභාපති, වැඩබලන උත්තරීතර මහානායක මහෝපාධ්‍යාය අතිපූජ්‍ය කරගොඩ, උයන්ගොඩ මෛත්‍රී මූර්ති මහානායක ස්වාමින් වහන්සේ උත්සවයේ මුලසුන හෙබවූහ.
අමරපුර මහා නිකාය නියෝජනය කරන පාර්ශ්ව 22 සියලුම මහානායක හිමිවරුන් මෙම අවස්ථාවට වැඩම කර සිටි අතර උන්වහන්සේලාට උපහාර පුද කිරීම ජනාධිපතිවරයා අතින් සිදු විය.
ජනාධිපති රනිල් වික්‍රමසිංහ මහතා ශාසන අභිවෘද්ධිය සහ රට වෙනුවෙන් ඉටු කරන මෙහෙවර අගයමින් සහ අමරපුර නිකායේ සියලුම පාර්ශ්වවල ආශිර්වාදය පළ කරමින් ජනාධිපතිවරයා වෙත උපහාර තිළිණයක් ද පිළිගැන්විණි.
මෙයට සමගාමීව සබරගමුව පළාත් ආණ්ඩුකාර අධිනීතිඥ නවීන් දිසානායක මහතා වෙත ‘ජනහිතකාමී ශාසනබන්ධු’ ගෞරව නාමය ශ්‍රී ලංකා අමරපුර මහා සංඝ සභාවේ සභාපති පූජ්‍ය කරගොඩ උයන්ගොඩ මෛත්‍රීමූර්ති නායක හිමිපාණන් වහන්සේ විසින් පිරිනැමූහ.
මෙහිදී වැඩිදුරටත් අදහස් දැක්වූ ජනාධිපති රනිල් වික්‍රමසිංහ මෙසේද පැවසීය,
අමරපුර මහා නිකාය ආරම්භ කිරීමෙන් පසු ආදි කර්තෘවරුන් සිහි කිරීම සාම්ප්‍රදායිකව සිදු වෙනවා. අමරපුර නිකාය නවීන ශ්‍රී ලංකාවේ ඉතිහාසයේ කොටසක්. අපේ මහකරාවේ ශ්‍රී ඥානවිමලතිස්ස ස්වාමින් වහන්සේගේ මූලිකත්වයෙන් මෙම අරමරපුර මහා නිකාය ආරම්භ කෙරුණා. මේ රටේ ඇති වූ බෞද්ධ ප්‍රබෝධයත්, සිංහල ව්‍යාපාරයේ ශක්තියත් යන දෙකම එක් කර ගනිමින් 20 වන ශතවර්ෂයේ දී ආගමික, දේශපාලනික හා සමාජයීය යන සෑම ක්ෂේත්‍රයකම මතය නියෝජනය කරමින් ලංකාවේ සමාජ ක්‍රමය හැඩ ගැසුණා.
එහිදී අමරපුර මහා නිකායෙන් සිදු වූ සේවය ඉතා වැදගත් කොට සැලකිය යුතුයි. මේ රටේ ඉතිහාසයේ ගොඩනැගීම වෙනුවෙන් ඇති වූ බලවේගයක් ලෙස අමරපුර නිකාය හැදින්විය හැකියි.
අද අප සිටින්නේ විද්‍යාත්මක හා තාක්ෂණික ලෝකයකයි. සිතාගත නොහැකි අන්දමින් අද ලෝකය වෙනස් වී තිබෙනවා. විශේෂයෙන්ම මුළු ලෝකයම කෘතිම බුද්ධිය පිළිබඳ අවධානය යොමු කර තිබෙන අවස්ථාවක අපත් ඒ පිළිබඳ අවධානය යොමු කළ යුතුයි. තවත් වසර 05ක්-10ක් යන විට කෘතීම බුද්ධි තාක්ෂණය සහ මනස අතර තිබෙන සම්බන්ධය පිළිබඳ අපට පුළුල් අවධානයක් යොමු කිරීමට සිදු වෙනවා. විශේෂයෙන් බුදු දහම සහ කෘතීම බුද්ධි තාක්ෂණය අතර තිබෙන සම්බන්ධතාව පිළිබඳ සොයා බැලීමේ පර්යේෂණ කටයුතු සිදු කිරීම වෙනුවෙන් රජයේ ප්‍රතිපාදන මත වැඩසටහනක් ආරම්භ කිරීමට මම තාක්ෂණික අමාත්‍යාංශයට උපදෙස් දී තිබෙනවා. ඒ පිළිබඳ මහා සංඝරත්නය සහ ගිහි පිරිස සමඟ සාකච්ඡා කරමින් එම කටයුතු ඉදිරියට ගෙන යාමට බලාපොරොත්තු වෙනවා.
අද අපි සමාජක් ලෙස ඉදිරියට යා යුතුයි. එහිදී අපට පසුබැසීමට බැහැ. අපේ රටේ කීර්තිමත්ම යුගය ලෙස සලකන්නේ අනුරාධපුර යුගයයි. අනුරාධපුර යුගයේදී මහාවිහාරය, ජේතවනාරාමය, අභයගිරිය වැනි ප්‍රධාන පිරිවෙන් බිහි වුණා.
එදා ගිහි පැවදි සියලුදෙනා අධ්‍යාපනය ලැබුයේ මෙම පිරිවෙන්වලින්. මහාසෑය, ජේතවනාරාමය, අභයගිරිය වැනි විශ්ව කර්ම ඉදිකිරිම් සිදු කිරීමට එදා අපේ ජනතාව දැනුම ලබාගත්තේ මෙම පිරිවෙන් අධ්‍යාපනය තුළින් බව කිවයුතුයි. ඒ වගේම වත්මන් ඉංජිනේරුවන් පවා පුදුම කරවන අපේ විශිෂ්ට වාරි සංස්කෘතියත්, සීගිරිය වැනි විශිෂ්ට නිර්මාණත් බිහි වුණේ පිරිවෙන් අධ්‍යාපන ක්‍රමය නිසයි.
නවීන දැනුම සහ මෙම විශිෂ්ටතා එක් කර ගනිමින් අප රටක් ලෙස ඉදිරියට යා යුතුයි. අද පරිසරය සහ දේශගුණික විපර්යාස පිළිබඳ ලෝකයේම අවධානය යොමුව තිබෙනවා. බුද්ධ දේශනාව තුළ දේශගුණික විපර්යාසවලට මුහුණදීම සඳහා අවශ්‍ය දැනුම අන්තර්ගතව තිබෙනවා. පරිසරය රැක ගැනීම පිළිබඳ අප කුඩා කාලයේ සිටම ඉගෙන ගෙන තිබෙනවා.
අද ලෝකය ඉදිරිපත්කරන අලුත් මත බුද්ධ දේශනාව තුළ අන්තර්ගත වී තිබෙනවා. අද අප සිටින්නේ විද්‍යාව සහ ධර්මය යන දෙකම එකට මුණ ගැසෙන සංධිස්ථානයකයි. බුදුන් වහන්සේ දේශනා කළ ධර්මය සහ ත්‍රිපිටකයේ ඇතුළත් කරුණු සහ අද තිබෙන විද්‍යාත්මක ලෝකය අතර තිබෙන සම්බන්ධකම විමසා බැලීමට රජයක් ලෙස අපේ අවධානය යොමුව තිබෙනවා. එය රජයට තනිව කළ නොහැකි අතර සියලුදෙනා එක් වී එම කටයුතු ඉදිරියට ගෙන යා යුතුයි.
ඒ වගේම මහා බ්‍රිතාන්‍යයේ ඩර්හැම් විශ්වවිද්‍යාලය සමඟ එක්ව මහා විහාරයේ කැණීම් කටයුතු සිදු කිරීමට අප දැනට සාකච්ඡා කරගෙන යනවා. ලුම්බිණිය මහාමයා දේවි විහාරස්ථානයේ කැණීම් කටයුතු සිදු කළේ ඩර්හැම් විශ්වවිද්‍යාලයේ කනින්හැම් මහාචාර්යවරයා. මහා විහාරයේ කැණීම් කටයුතු සිදු කිරීමට අප එතුමා සමඟ සාකච්ඡා කර තිබෙනවා. මෙම කටයුතු අවසන් වන විට වසර 20-25ක් ගතවුවත් අපේ ඉතිහාසය මතු පරපුරට දායාද කිරිම වෙනුවෙන් අප මෙම කටයුතු සිදු කළ යුතුයි.
ඒ වගේම යුනෙස්කෝ ආයතනයේ ප්‍රධාන අධ්‍යක්ෂ ජනරාල්වරිය ලබන සතියේ මෙරටට පැමිණෙනවා. මුළු අනුරාධපුර නගරයේම කැණිම් කටයුතු සිදු කිරීම පිළිබඳ මම එතුමියගෙන් ඉල්ලීමක් කිරීමට බලාපොරොත්තු වෙනවා. මේ සඳහා වසර 50ක්වත් ගත වනු ඇති බව අපේ මාහාචර්යවරුයෙකු ප්‍රකාශ කළා. ඊජිප්තුව වසර 100ක් ගිහින් තවමත් එම කැණීම් කටයුතු අවසන් කර නැහැ.
එසේම අනුරාධපුර මහා විහාරය සිදු කළ වැඩකටයුතු නැවත ආරම්භ කිරීම වෙනුවෙන් අලුත් ආයතනයක් ඇති කිරීමට අප බලාපොරොත්තු වෙනවා. ත්‍රිපිටකය ඇතුළු බෞද්ධ දර්ශනය හැදෑරීමට එමගින් අවස්ථාව ලැබෙනවා.
මෙම කටයුතු ඒ සඳහා පමණක් සීමා කරන්නේ නැහැ. මහායන බුදු දහම ඇතුළු සියලු ධර්මයන් පිළිබඳ මෙහිදී අවධානය යොමු කළයුතු වෙනවා. තවදුරටත් ඉදිරියට යමින් නැති වුණ නිකායන් පිළිබඳවද තොරතුරු අධ්‍යයනය කළයුතුයි. බුදුන් වහන්සේ ධර්මය දේශනා කළ සමයේ තිබුණු ආගම් පිළිබඳව එනම් ආලාර, කාලාම, උද්දකරාම පුත්‍ර මේ සියලුදෙනා පිළිබඳ අධ්‍යයනය කළ යුතුයි. දර්ශනය, ඉතිහාසය, ශිෂ්ටාචාරය සහ බුදු දහම ලෝකයේ ව්‍යාප්ත වීම පිළිබඳ අවධානය යොමු කළ යුතුයි.
ඒ වගේම බෞද්ධ දර්ශනයට අදාළ භාෂා පිළිබඳ අවධානය යොමු කළයුතුයි. පාලි, සංස්කෘතික, චීන ඇතුළු භාෂා දැනුම ලබා ගැනීම අවශ්‍යයි. එසේම අද ලෝකයේ තිබෙන අනෙකුත් ආගම් පිළිබඳව ද දැනුම ලබාගත යුතුයි. තවත් වසරක් පමණ ගත වන විට මේ සඳහා නව ආයතනයක් ඇති කිරීම පිළිබඳ අප මේ වන විට සාකච්ඡා කරමින් සිටිනවා. බුදු දහම සහ අප ගමන් කරන නවීන තාක්ෂණික ලෝකය අතර විශාල සම්බන්ධතාවක් තිබෙනවා. එම සම්බන්ධතාව අවබෝධ කරගනිමින් අප ඉදිරියට යාමට කටයුතු කරමු.
ශ්‍රී ලංකා අමරපුර මහා නිකායේ සභාපති, වැඩ බලන මහානායක මහෝපාධ්‍යාය අතිපූජ්‍ය කරගොඩ උයන්ගොඩ මෛත්‍රීමූර්ති මහා නායක හිමිපාණන් වහන්සේ,
ශ්‍රී ලංකා අමරපුර මහා සංඝ සභාවේ ආදි කර්තෘවර පරම පූජනීය වැලිතර ඥානවිමලතිස්ස නා හිමිපාණන් වහන්සේ ඇතුළු ප්‍රධාන මහ නායක හිමිපාණන් වහන්සේලා වෙත උපහාර පුද කිරීම මෙහිදී සිදු වෙනවා.
අමරපුර සංඝ සභාව එදා සිට මේ දක්වා අප රටට සිදු කළ ශාසනික මෙහෙවර අතිවිශාල බව පැවසීය යුතුයි. මෙම අවස්ථාවට වැඩම කළ තෛනිකයික මහ නායක හිමිපාණන් වහන්සේලා ඇතුළු මහා සංඝරත්නය කෘතවේදීව සිහිපත් කරනවා කරනවා.
උතුම් ධර්මය විනාශ කරන චීවරධාරීන් ඇතුළු ගිහි පිරිස් කෙරෙහි අප අවධානය යොමු කළ යුතුව තිබෙනවා. ඔවුන්ට එරෙහිව නීතිමය පියවර ගැනීමට කාලය එළැඹ තිබෙනවා. පන්සල ගමේ කේන්ද්‍රස්ථානය බවට පත් කර ගනිමින් වැඩසටහන් ක්‍රියාත්මක කළ යුතුයි. ඒ වගේම දහම් පාසල් අධ්‍යාපනය දියුණු කිරීමට අප කටයුතු කළයුතුයි.
ගල්පොත්තාවෙල ශ්‍රී පාද රාජමහා විහාරය ඇතුළු විහාරගනයේ නායක, ශ්‍රී පාදස්ථානාධිපති පූජ්‍ය බෙංගමුවේ ශ්‍රී ධම්ම දින්න නායක හිමිපාණන් වහන්සේ, සබරගමු අමරපුර සාමග්‍රී දිස්ත්‍රික් මහා සංඝ සභාවේ ලේඛකාධිකාරී ශාස්ත්‍රපති පූජ්‍ය දෙල්වල මුදිත නායක හිමිපාණන් වහන්සේ, රාජකීය පණ්ඩිත, දර්ශනපති පූජ්‍ය බලපිටියේ සිරි සීවලී නායක හිමිපාණන් වහන්සේ, පූජ්‍ය දිවියාගල විජිතසීහ ස්වාමින්වහන්සේ යන ස්විමාන් වහන්සේලා ප්‍රධාන මහා සංඝරත්නය ද, අමාත්‍ය පවිත්‍රා දේවී වන්නිආරච්චි, සබරගමු පළාත් ආණ්ඩුකාර අධිනීතිඥ නවීන් දිසානායක, හිටපු කතානායක කරු ජයසූරිය, සබරගමුව පළාත් සභා ප්‍රධාන ලේකම් මහින්ද එස්. වීරසූරිය, රත්නපුර දිස්ත්‍රික් ලේකම් වසන්ත ගුණරත්න යන මහත්ම මහත්මීන් ඇතුළු පිරිසක් මෙම අවස්ථාවට එක්ව සිටියහ.